Menthedalaan 59991 BC MiddelstumMiddelstum

"Mentheda te Middelstum" Op deze plek stond vroeger de 'Edelheerd' van Mentata ook wel 'Steenhuis' geheten. De naam komt van het geslacht Mentata. Albert Mentata wordt in 1371 en 1372 genoemd en is één van de aanzienlijkheden van de Ommelanden. Verder wordt in 1397 Lyutho Mentata vermeld als hoofdeling te Middelstum. De borg is waarschijnlijk rond 1738 gesloopt waarbij de grachten en appelhoven bewaard zijn gebleven. In 1890 kocht historicus en wethouder Jacob Vinhuizen de Mentheda wierde van het geslacht Entens en in 1894 is de gehele wierde afgegraven en is de "terpaarde" in Drenthe verkocht. Vinhuizen liet in 1896 een riant woonhuis bouwen genaamd "Villa Mentheda", niet precies op de oude plaats maar aan de overzijde van de weg. Het is gebouwd in eclectische stijl, onder architectuur van Pieter Tilbusscher uit Middelstum. Zowel de villa, de landschapstuin, een zogenaamde 'slingertoene' en het toegangshek zijn rijksmonumenten. Mentheda met aangebouwd achterhuis, een koetshuis en een toren, is van het villatype notabelenwoning dat eind 19de eeuw populair werd. Statige huizen waar zowel uit de plattegrond als de gevels een vrijere vormgeving spreekt. Villa’s vormen een schilderachtig geheel, liefst met interessante silhouet. Onder invloed van de gezondheidscultus wordt een optimale toetreding van (zon)licht en lucht nagestreefd door middel van erkers, serres, loggia’s, veranda’s en terrassen. Heel opvallend is de detaillering en ornamentiek. De villa biedt een fraai beeld van de verschillende decoraties die volgens de mode van het eclecticisme rond de eeuwwisseling werden toegepast. De gevels zijn versierd met gevelbanden van siermetselwerk in gele, donkere, rode en/of kalkzandsteen, gemetselde hoekpilasters, gepleisterde biezen en siersmeedwerk. Verder een enorme variatie aan vensters, van ijzer of hout, al dan niet met roedeverdeling en glas-in-lood. Het onderkelderde huis heeft aan de westgevel een driezijdige erkerachtige uitbouw met vijf hoekpilasters en erop een balkon met houten hek en balusters. Aan de oostgevel is een achterhuis gebouwd met etage voor de dienstbodes met aparte diensteningang. Het achterhuis heeft een uitgebouwde toren waarin zich de hoofdentree bevindt. De toren heeft een deels opengewerkt koepeltje met daarin een klok en erbovenop een windvaan in de vorm een zwaan. Logische keuze, want de zwaan prijkt ook op het wapenschild van de familie Entens. In 1934 heeft er een verbouwing plaatsgevonden onder leiding van architect Sietze Albert Veenstra (1897-1981) die het aanzien van de villa nauwelijks heeft veranderd. Deze in een sobere variant van de Amsterdamse School werkende architect uit Middelstum ontwierp de serre aan de voorgevel (zuid) met gemetselde borstwering waarop de naam ‘Mentheda’ prijkt, de gemetselde stoep en een ommuurd terras met aan weerszijden een gemetselde bloembak. Het interieur is grotendeels door Veenstra in 1934 gewijzigd. De herinnering aan de beroemde Watergeus en jonkheer Barthold Entens van Mentheda is hier springlevend. In het houten tochtportaal met deur-, boven- en zijlichten van gekleurd glas-in-lood met in het bovenlicht een afbeelding van de borg Mentheda en in het deurlicht een afbeelding van Barthold Entens met de tekst Barthold Entens van Menthedea, frolych mit eeren 1572. Verder zijn in het interieur van belang: in het voorportaal het gepleisterd tongewelf, twee boognissen waarin een sokkel met vrouwenbeeld, met als sluitsteen een vrouwenkopje, twee gecanneluurde hoekzuilen en de parketvloer. In de gang de parketvloer, de houten deuren met omlijsting, de houten wenteltrap met leuning met gedecoreerde ijzeren spijlen en een rijk besneden ronde houten trappaal. In de voorkamer de marmeren schouw en de sluitdeuren naar de serre. De kelder met de plavuizenvloer, in de toren de klok en het rondboogvenster met glas-in-lood waarop afgebeeld de borg Mentheda en het wapen van de familie Entens, gesigneerd met NEG Gron (Noordnederlandse Electrische Glasslijperij Groningen). Mentheda met aangebouwd achterhuis annex koetshuis is van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde: als voorbeeld van een riante villa uit 1896, vanwege de historische relatie met de voormalige Menthedaborg en de wierde, vanwege de opvallende detaillering en de ornamentiek, vanwege de functionele en ruimtelijk-visuele relatie met de tuin en vanwege de bijzonder beeldbepalende ligging in het dorp. Kijk ook op Menthedalaan5.nl voor meer informatie