Drijvende wijk Schoonschip toont het wonen van de toekomst

In Amsterdam Noord vind je het schoolvoorbeeld van duurzaam wonen

In het Johan van Hasseltkanaal, een zijtak van het Amsterdamse IJ, dobbert Schoonschip; de duurzaamste waterwoonwijk van Europa. De 46 huishoudens op 30 woonarken (de helft is twee-op-één-bak) vormen een hechte gemeenschap die het beste voor heeft met het klimaat. Wat maakt Schoonschip nu zo’n duurzaam paradijs?

Het begon in 2008. Geïnspireerd door geWoonboot, een duurzame vergaderlocatie op het water in Amsterdam-Noord, zetten initiatiefnemers Marjan de Blok en Thomas Sykora het idee voor Schoonschip op een A4’tje. Ze vonden vrij snel een grote groep gelijkgestemden die zich de twaalf jaar daarop keihard inzetten voor de ontwikkeling van de wijk. De eerste bewoners betrokken hun woonark in 2020.

Via een smart grid wisselen de buren onderling stroom uit

Schone schepen: gasloos en zelfvoorzienend

Dankzij 516 zonnepanelen, 30 warmtepompen en 60 thermische panelen zijn de woonarken stuk voor stuk gasloos en zelfvoorzienend in hun energie. Deze ‘schone schepen’ hebben één gezamenlijke netaansluiting aan de kade en allemaal een accu om opgewekte energie tijdelijk op te slaan. Via een smart grid, een slim en lokaal netwerk, wisselen de buren onderling stroom uit om hun totale energiebehoefte zo goed mogelijk te reguleren. En uiteraard zijn de arken zo goed geïsoleerd, dat die energie niet verspild wordt.

Kweekvijver voor duurzaam wonen

Schoonschip was de eerste woongemeenschap van Nederland met een dergelijk smart grid. Het is een van de vele voorbeelden waaruit blijkt dat de wijk niet alleen pionier is in duurzaam wonen, maar ook een kweekvijver voor de nieuwste ontwikkelingen op dit vlak. Hiervoor werken de bewoners samen met innovatieve bedrijven en overheden. Zo zijn ze een pilot begonnen in samenwerking met Waternet om het zwarte water (water uit het toilet) af te voeren naar een bioraffinaderij, waar het vergist wordt en omgezet in groen gas. Hetzelfde gebeurt met gft-afval uit de keuken: een grinder onder het aanrechtblad vermaalt de groente- en fruitresten en voert deze via een vacuümsysteem direct af naar de biovergister.

Water op het water

Hoewel water hier in overvloed aanwezig is, zijn de Schoonschippers zich zeer bewust van het steeds schaarser wordende drinkwater. Dus nemen ze diverse maatregelen om hun steentje bij te dragen. Een aantal vangt regenwater op om het toilet mee door te spoelen en de planten water te geven. Veel drinkwater wordt bespaard met circulatiedouches en vacuümtoiletten. Een circulatiedouche filtert het ‘vieze’ water en hergebruikt dit, waardoor je 90% water bespaart. Een vacuümtoilet heeft slechts 1,5 liter water nodig om door te trekken, tegenover de 6 tot 8 liter voor een standaard spoeltoilet.

Groene daken en drijvende tuinen

Naast de huizen, drijven zelfs de tuinen van Schoonschip in het water. Het zijn met boomstammen en kokosdoek gecreëerde eilandjes, beplant met groen dat tegen natte voeten kan. Na aanplant werden deze groene stekken binnen no-time bewoond door futen, zwanen, eenden en meerkoeten.

Maar ook beplanting onder water en op de daken draagt bij aan de ecologische balans van de wijk. Zo helpt kokosdoek de stalen meerpalen te verruwen, om de aangroei van algen en mosselen te versnellen. Netten onder water zorgen voor een betere hechting van planten en dieren. En naast zonnepanelen zijn de woonarken dus bedekt met sedum. Enerzijds is dat voor extra koeling in huis en een hoger rendement van de zonnepanelen, anderzijds voor vertraging van regenwaterafvoer én ze zijn aantrekkelijk voor bestuivers. Bovendien blijven de huiseigenaren continu experimenteren om de Amsterdamse wijk stap voor stap te transformeren tot een soortenrijke groene oase op het water.

Een groene oase op het water

Duurzaam als nieuwe normaal

Duurzaam wonen moet niet alleen weggelegd zijn voor een select groepje Amsterdammers, vindt ook het selecte groepje Amsterdammers dat Schoonschip bewoont. Om ervoor te zorgen dat duurzaam het nieuwe normaal wordt, delen zij hun gedachtegoed, kennis en ervaringen graag. Je kunt rondleidingen krijgen in de wijk en alle informatie, inclusief succesverhalen en missers, is toegankelijk via hun website.