Van oude dieselboot naar duurzame waterwoning

Helly verbouwde haar antieke schip met natuurlijke materialen en technieken

Een eeuw geleden bracht de 20 meter lange klipperaak van eco-interieurontwerper Helly hout van Duitsland naar Schiedam. Samen met haar twee dochters toverde ze het schip uit 1908 om tot een fijne waterwoning waar respect voor natuur en ambacht centraal staat. ‘Veel licht en lucht, dat roept een soort oergevoel op.’

Helly heeft van wonen haar werk gemaakt. Als eco-interieurontwerper probeert ze mensen bewust te maken van wat ze nodig hebben en wat ze ge- of verbruiken, aan materiaal en energie. De natuur is haar grote inspiratiebron. ‘Op vakantie voelen we ons heerlijk,’ zegt ze. ‘We zijn veel buiten, hebben weinig spullen en ontdekken ook dat we weinig nodig hebben. Dat gevoel wil ik het hele jaar door en is de rode draad geworden in mijn leven en mijn werk.’

Toch viel ze als een blok voor een oud dieselschip van staal. ‘Op het water wonen was altijd al een wens, dat geeft me vrijheid en rust,’ legt Helly uit. ‘Bij dit schip zag ik meteen de potentie: het was robuust en groot genoeg voor mij en mijn twee dochters, het was lekker licht door de vele ramen én het vaart nog, dus ik kan wonen waar ik maar wil.’ Er was alleen één nadeel: het was totaal niet bewoonbaar. ‘We hebben het helemaal from scratch omgebouwd tot woning – maar wel zo duurzaam mogelijk.’

‘Ik hou van experimenteren, te leren door te doen.’

Natuurlijke, energiezuinige processen

‘Veel mensen denken bij duurzaamheid aan innovatieve technieken,’ zegt Helly. ‘Neem nu zonnepanelen, die leveren op korte termijn schone energie op, maar over dertig jaar een berg chemisch afval waar je u tegen zegt. De productie, infrastructuur of langetermijneffecten van dat soort moderne technieken zijn vaak niet zo duurzaam.’

Zelf is ze dan ook groot voorstander van low-tech: ‘Ik minimaliseer mijn energiebehoefte en laat me leiden door natuurlijke, energiezuinige processen, waarbij ik ook kijk naar de gevolgen op lange termijn.’

Licht en lucht

Helly houdt van experimenteren, ze leert door te doen. ‘Hiervoor woonden we in een circulair gebouwde kaswoning, een studieproject van de Hogeschool Rotterdam,’ vertelt ze. ‘Daar heb ik al doende veel ontdekt over duurzame technieken en hergebruik. Ook kwam ik erachter wat natuurlijke materialen als hout en leem met je doen. Die zijn damp-open in plaats van damp-dicht, dat is beter voor je gezondheid. Veel licht en lucht, dat roept een soort oergevoel op.’

Om dat gevoel op het schip te creëren, heeft Helly het – met hulp van vrienden en familie – eerst helemaal leeggemaakt, het dak verhoogd en ramen in het dak gezaagd voor nog meer licht. ‘Toen hebben we alles goed geïsoleerd, want daarmee breng je je energiebehoefte omlaag,’ legt Helly uit. ‘Daar wilde ik geen chemische pur voor gebruiken, zoals je vaak ziet in de scheepsbouw. Na wat uitzoekwerk kwam ik op isobooster, gemaakt van meerdere lagen gerecycled bubbeltjesplastic en aluminiumfolie. En veel lucht dus: tussen de isolatielaag en het ruim zit een paar centimeter lucht, want dat isoleert fantastisch en maakt de nodige luchtcirculatie mogelijk.’

De binnenkant liet Helly door scheepstimmermannen met hout aftimmeren. Helly: ‘De vormen van het schip maken het niet makkelijk om dit zelf te doen.’ De eigenschappen van het materiaal waren doorslaggevend: ‘Hout is een natuurproduct dat ademt. Het neemt vocht op en geeft het weer af. Dat is heel prettig voor het binnenklimaat.’

Helofytenfilter en droogtoilet

Omdat Helly koers wil kunnen zetten naar andere wateren om te wonen, zocht ze voor de waterhuishouding een betaalbare, lowtech en off the grid-oplossing. ‘Ik ben net klaar met de installatie van het helofytenfilter. Helofyten zijn waterzuiverende moerasplanten. Ze staan in een bak, gevuld met schelpen en gerecycled steenwolgranulaat. Het vieze water gaat er aan de bovenkant in en komt er aan de onderkant schoon uit, gefilterd door een samenspel van plantenwortels, bacteriën en andere microben.’

Het helofytenfilter gaat goed samen met het droogtoilet. Helly: ‘Een droogtoilet scheidt de grote van de kleine boodschappen. De kleine kunnen zo het helofytenfilter in en de grote breng ik weg naar een inzamelpunt voor mobiele toiletten. Er zijn bedrijven die het composteren – dat zou ideaal zijn – maar helaas nog niet hier in de buurt.’

Omringd door aandacht

De inrichting van het schip oogt minimalistisch en toch warm. Er hangt een serene sfeer, te danken aan Helly’s ervaring als eco-interieurontwerper. ‘Omdat het een kleine ruimte is, heb ik veel lichte kleuren gebruikt en wederom veel natuurlijke of hergebruikte materialen, van de muurverf tot de meubels en accessoires.’

Net als het schip zelf zijn haar weinige meubels vintage. Daar zit een filosofie achter: 'Met antieke meubels omring je je met aandacht. Ze zijn vaak van hout en ambachtelijk gemaakt. Een boom heeft jaren nodig om hout te produceren en de maker heeft er veel tijd en energie in gestoken. Dat bewustzijn maakt je respectvol en nederig.’

Stap voor stap dromen waarmaken

De creatie van je ideale woonplek is een blijvend proces voor Helly. ‘Ik doe alles stap voor stap. Soms mislukt iets, soms heb ik de kennis of expertise nog niet of het is te duur.’ Als voorbeeld geeft ze de ramen. ‘Er zitten 22 ramen in een stalen behuizing uit 1908. Ik zou ze graag willen vervangen door dubbelglas, maar dat kan ik niet zelf en ik heb ook nog geen bedrijf gevonden dat erin gespecialiseerd is. Dat is dus nog een van mijn wensen.’

Waar Helly verder nog van droomt? ‘Ik wil dolgraag de wijde wereld in, maar heb nog wel een dieselmotor. Het zou mooi zijn als ik zou kunnen varen op schone energie. Elektrisch zou kunnen, maar dat is me te hightech, dus ik wil onderzoeken of ik dit schip op de wind kan laten varen. Het heeft geen zeil, maar wellicht zijn er mogelijkheden met bepaalde propellers. En zo niet, dan zie ik mezelf die woondroom nog weleens waarmaken op een zeilboot.’