‘Steeds meer starters bouwen zelf een huis’

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, de woonkans voor starters

Samen met je toekomstige buren je eigen huis ontwikkelen, dat is Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Steeds meer starters zien hierin een mogelijkheid om een betaalbaar huis te kopen dat aan hun wensen voldoet.

Een zelfgebouwd huis in een CPO-project is gemiddeld zo’n 10 tot 15% goedkoper dan een kant-en-klare of nieuwbouwwoning. Je bent namelijk geen kosten kwijt aan de projectontwikkelaar, want die ben je zelf, samen met je toekomstige buren. Met elkaar bepaal je hoe de huizen eruit komen te zien, de grootte en het type.

Daarvoor richten de deelnemers eerst een CPO-vereniging op, want samen nemen zij alle beslissingen: met welke architect en aannemer ze werken tot bijvoorbeeld de kleur van de dakpannen of het materiaal van de kozijnen. Doel: voor ieder budget een fijne woning.

Eerst nodig: grond

Iedere volwassene kan samen met andere enthousiastelingen een CPO-project starten. Een voorwaarde om te kunnen beginnen is allereerst de grond. Sommige gemeenten stellen speciaal voor CPO-projecten grond beschikbaar, maar een CPO-vereniging kan ook zelf proberen grond te kopen van een gemeente of een particulier, bij voorkeur bouwrijp.

Een CPO-traject duurt in het gunstigste geval zo’n twee jaar: een jaar van voorbereiding en een jaar van bouwen. Voordeel is dat je niet afhankelijk bent van schommelingen op de woningmarkt die een project soms vertragen, of een ontwikkelaar die pas begint met bouwen als er voldoende kopers zijn.

Steeds meer starters kiezen CPO

Yolanda van der Zanden van het CPO-adviesbureau Bouwen in Eigen Beheer (BIEB,) ziet dat het aantal CPO-projecten vooral toeneemt onder starters. ‘Ze kunnen nergens anders een betaalbare woning vinden die aan hun wensen voldoet.’

BIEB begeleidt groepen geïnteresseerden. Bijvoorbeeld bij het opzetten van een CPO-vereniging, het maken van goede onderlinge afspraken en met de gemeente, en door de financiën van potentiële leden te checken. Ook heeft BIEB standaardformulieren voor bijvoorbeeld hypotheekaanvragen en helpen ze met de planning en het opstellen van contracten. ‘Verder adviseren we eventueel omtrent financiële zaken en ontwikkelkeuzes’, zegt Van der Zanden.

Kans voor starters

Toen starters Esther van de Sande (26 jaar) en Loes Beekman (27 jaar) van deze mogelijkheid hoorden, waren ze meteen enthousiast. Beiden zitten nu in het bestuur van CPO-project Vroonacker 3 in Diessen, onderdeel van de gemeente Hilvarenbeek. Daar is hopelijk plek voor zestien woningen. ‘Toen ik hoorde dat de gemeente grond beschikbaar had gesteld voor dit project, zag ik mijn kans op een zelfstandige woning’, zegt Van de Sande. ‘Voor mij is dit een betaalbare mogelijkheid voor een start op de woningmarkt.’

Ook huurder Beekman vond de optie om een betaalbare koopwoning te bouwen die aan je wensen voldoet aanlokkelijk. ‘Dit maakt het makkelijker om als starter in je eentje een huis te kopen.’

Hoe kom je aan een CPO-project?

Je kunt je als CPO-woningzoekende aanmelden bij een gemeente voor een bestaand of toekomstig project, weet adviseur Van der Zanden. Ook zijn er weleens tenders voor grond of gebouwen waar je als CPO-vereniging met een goed plan op kunnen bieden. ‘Een goed verhaal helpt, bijvoorbeeld dat je duurzaam wilt bouwen’, zegt Van der Zanden. Je kunt ook zelf op zoek gaan naar grond of een sloop- of renovatiegebouw en dan met die optie bij de desbetreffende gemeente een verzoek tot (her)ontwikkeling indienen. ‘Een CPO-begeleider of makelaar kan hierbij helpen.’

Weet waar je aan begint

De voordelen van CPO-trajecten zijn groot, maar je moet wel goed weten waar je aan begint, vindt starter Esther van de Sande. ‘Een CPO-project kost heel veel tijd. Je moet goed in een team kunnen werken en bereid zijn om je bij democratisch genomen beslissingen neer te leggen, bijvoorbeeld over de kleur van de kozijnen of het soort dakpannen. De badkamer en keuken kies je wel individueel uit.’

‘We vergaderen elke maand met de gehele groep, de werkgroepen en het bestuur’, vult Beekman aan. ‘Ook goed om rekening mee te houden is dat er veel onzekerheden zijn. Vooral over de financiën.’ Adviseur Van der Zanden: ‘Je weet pas wat alles gaat kosten als er een overeenkomst is met een aannemer. We proberen samen wel zoveel mogelijk de financiën in kaart te brengen vóór de hypotheekaanvragen. De bouw- en architectkosten hebben we geraamd op basis van de recentste cijfers.’ Ze adviseert leden om 10% marge aan te houden voor tegenvallers.

Niet alles is duidelijk

Dat soms niet alles even duidelijk is, vonden Beekman en Van de Sande even wennen. Bijvoorbeeld hoelang processen duren, wat de volgorde is van de stappen, wie wat doet en hoe het huis er uiteindelijk uit komt te zien. Van de Sande: ‘Je krijgt wel een idee van BIEB, maar een duidelijk stappenplan zou prettig zijn.’

Dat merkt Yolanda van der Zanden bij meer projecten: ‘Mensen zijn onervaren, ze moeten tijdens het traject veel leren, bijvoorbeeld hoe je een bouwtekening leest.’ Ook kan er tijdens het traject onverhoopt iemand uitvallen. ‘Daar regelen we al aan het begin een financiële achtervang voor.’ Ze weet uit ervaring dat uiteindelijk elk project op z’n pootjes terechtkomt. ‘Zeker bij starters, want die zijn flexibel.’